Posts
Daar is ie weer, de verknipte ÎLE NOIRE. Ik was er wel klaar mee - maar dankzij een formidabele scoop van een dito Hergé-nieuwsbrief weten we inmiddels dat het hele zaakje stinkt als een Arabisch olieveld.
Voordat we ingaan op de spectaculaire nieuwe ontwikkelingen, nemen we de kwestie nog eens stap voor stap door.
1. Catawiki krijgt een opmerkelijk kaveltje toegestuurd: een kapotgeknipte ÎLE NOIRE. Onverkoopbaar lijkt het, of toch niet…?
2. Het blijkt niet zomaar een album, maar één van de zogenaamde éditions alternées uit 1943! Daar zijn er destijds slechts tien van gedrukt. Om het nog exclusiever te maken: er zijn nog maar drie exemplaren van ‘bekend’. Maar wat werkelijk bijzonder is: het album is door Hergé zélf verknipt. Daarmee is het alleszins een opmerkelijk kavel.
3. En... daar had het ook bij moeten blijven. Aangeboden: zeer zeldzaam exemplaar van ÎLE NOIRE. Verknipt, maar deze beschadigingen zijn hoogstwaarschijnlijk – en om onduidelijke redenen – aangebracht door Hergé.
4. Dan gaat het mis. Men gaat fabuleren over wat het zou kunnen zijn:
Stel je toch eens voor dat dit album vol had gestaan met gecorrigeerde plaatjes en handgeschreven opmerkingen? Dan was het niet zomaar een door de Tekenaar verknipt boek, nee, dan was het niets minder dan ‘een werkdocument om een moderne versie van het originele album voor te bereiden’.
Mooie fantasie: zoiets kan zomaar een ton opbrengen!
5. Nu voltrekt zich iets absurds. Bij het veilinghuis is men blijkbaar gaan geloven in het fabeltje. Medewerker Patrick Vranken begeeft zich op glad ijs, gooit zijn integriteit te grabbel en jokt in een persbericht over het album dat het ‘vol staat met gecorrigeerde plaatjes en handgeschreven opmerkingen.’ De pers neemt het massaal (tot aan Le Figaro) over.
Zou Vranken geschrokken zijn van wat hij heeft aangericht? Zoals we al hebben gezien: ‘vol met handgeschreven opmerkingen’ is een verzinsel. Het album bevat één (1!) notitie, iets wat eenvoudig te verifiëren is - en dat maakt Vrankens gejok zo bizar (en, dat ook: naïef).
6. Maar hoe zit het nu met die ‘gecorrigeerde plaatjes’ die van dit album een werkdocument zouden maken? Meer nog: een uniek album waaruit blijkt hoe perfectionistisch Hergé was. In de uitvoerige kaveltekst wordt daarover onbekommerd verder gefabuleerd. Kijk eens goed naar deze kavelafbeelding:
En let vooral op de verknipping op de rechterpagina, derde strook. Volgens de kaveltekst heeft de Tekenaar een venstertje gemaakt dat de aandacht zou moeten leggen op een ander plaatje op de linkerpagina:
Bent u daar nog? Ik citeer even uit de Engelstalige kaveltekst:
‘On page 4 we see Tintin escaping from the train coupé, as the detectives fell asleep ; but, Hergé asks himself, where is Milou (Snowy) ...? When we turn to page 5 of the "alternate version", we see that the scène has been highlighted by the cut-out.’
Mooi bedacht natuurlijk (men weet zelfs feilloos wat Hergé zichzelf afvraagt...) maar slaat het ook ergens op?
7. Misschien heb ik te weinig fantasie, maar bij deze verknipping...
... denk ik beslist niet aan een cut-out die een ander fragment highlighted. Ik denk alleen maar: Hergé heeft Jansen en Janssen uitgeknipt. En dat hééft hij ook, kijk maar:
De geestelijk vader van Kuifje heeft helemaal geen venstertje geknipt om de aandacht te leggen op een andere scène. Nonsens! De Tekenaar heeft het detectiveduo uitgeknipt en in een schriftje geplakt.
8. Waarmee we zijn waar we wezen moeten: de prachtige scoop in de 16e editie van de onder liefhebbers zeer gesmaakte nieuwsbrief ‘De Grote Kraakvis’. De auteur, Kuifje-expert bij uitstek Jan Aarnout Boer, herinnerde zich hoe hij ooit bij een Casterman-medewerker een mapje onder ogen kreeg met knipsels uit een ÎLE NOIRE-album: zeven pagina’s, onder de titel: ‘Les découpages de L’Île Noire’. De Grote Kraakvis-man heeft er destijds, in 2003, foto’s van gemaakt die ik onderaan dit blog allemaal heb overgenomen.
9. Is dit mapje dan het echte ‘werkdocument’ – vol met aantekeningen en correcties? Nee, zo eenvoudig is het niet. Want ook hier geen aantekeningen en geen verdere aanwijzingen. Er zijn 31 plaatjes uit het Catawiki-album geknipt, op 19 daarvan staat Bobbie, op 6 staat Kuifje. Maar, zoals de Kraakvis-auteur opmerkt: ‘Wat zegt dat?’ En ook: ‘Mijn conclusie is dan ook: de achtergrond van de knipseltjes uit het album is mysterieus, maar wat de verklaring ook is, het heeft niets te maken met het werk van Hergé om het album aan te passen.’
10. Slotconclusie: het album dat Catawiki vanavond afhamert, is wat het is: een verknipt album. En alleen op basis daarvan had het mogen worden aangeboden. Hoe dan ook is het een bijzonder album, maar het online veilinghuis lijkt zich vergaloppeerd te hebben door de pers te misleiden (‘vol met… handgeschreven opmerkingen’) en te fabuleren over de aard van de verknippingen (‘werkdocument’, ‘gecorrigeerde plaatjes’).
Enfin, eerder merkte ik hier al op dat ik, ondanks incidentele (soms harde) kritiek, het Catawiki-initiatief een warm hart toe draag. Ik snap alleen niet zo goed waarom het bedrijf zich in dit wespennest heeft gestort. Wat het extra pijnlijk maakt: als er morgen een persbericht uitgaat over het verloop van deze veiling, waarom zouden we dat persbericht dan nog wél geloven?
