Het raadsel van de draaideur (1)

Terug naar de draaideur van hotel Cornavin: een gag in drie plaatjes, met links de Inleiding, in het midden de Actie en rechts de Explicatie: J’ai oublié que c’était une porte tournante, mille tonnerres!... et je l’ai claquée en sortant!, zoals deze luidt in de woorden van de Tekenaar.

Is het een leuke grap? In elk geval is de Actie alleen begrijpelijk door de Explicatie, wat ik altijd een beetje een zwaktebod vind. Bovendien doet de uitleg van Haddock (‘Ik heb de draaideur toegeworpen…’) nogal een beroep op de bereidheid om er verder niet te veel over na te denken. Want is het chaotische effect werkelijk te verwezenlijken met die zware houten deuren van het Cornavin (ik tel ook nog eens 32 metalen grepen, acht per deur!) zonder de Kapitein superkrachten toe te dichten?

Overigens sta ik niet alleen in mijn scepsis:

In deze vertaling wordt de draaideur niet meer hard dichtgeslagen, maar duwt Haddock er nogal hard tegenaan. Hier lijkt de vertaler een andere pointe te hebben bedacht omdat hij de oorspronkelijke grap van Hergé onaannemelijk vond.

Woensdag meer!

De Zaak M.

Valt er ondertussen nog iets te beleven op het juridisch treitervlog van Moulinsart? Volgens de laatste nieuwsbrief van het Hergé Genootschap lopen er momenteel vier (!) zaken. Van drie daarvan hieronder een samenvatting. De vierde is een nieuwe bodemprocedure over het auteursrecht die door Moulinsart gestart is in Den Haag. Die zaak is ‘on hold’ gezet in afwachting van de uitspraak van de Hoge Raad (zie Zaak 1, hieronder).

1. Over de albumplaatjes
Deze zaak betreft de cassatie van Moulinsart (M.) bij de Hoge Raad tegen de uitspraak van het Haagse Gerechtshof, waarbij bepaald werd dat M. niet had aangetoond dat zij over de rechten van de plaatjes uit de albums beschikt. In zekere zin is het Genootschap amper partij, omdat M. tracht aan te geven dat het Gerechtshof fouten heeft gemaakt. De verwachting is dat eind oktober 2016 de Procureur Generaal (PG) zijn advies klaar heeft en aan de Hoge Raad stuurt. In de praktijk volgt de HR meestal het advies van de PG. Bij het Genootschap weten ze dan of ze hun zaak definitief gewonnen hebben, dan wel dat deze naar een ander Gerechtshof wordt teruggestuurd. Het arrest van de HR is pas rond mei 2017 te verwachten.

2. Over Kuifje.nl
In Brussel heeft M. een zaak tegen het Genootschap aangespannen over het gebruik van de site Kuifje.nl én de site tintinaroundtheworld.info. HG-voorzitter Jan Aarnout Boer:

‘Op het moment dat M. de zaak startte, was het Genootschap al lang niet meer bij die laatste site betrokken – iets wat door M. bevestigd wordt - maar ‘stel toch eens dat we die site weer zouden willen activeren’...Puur inhoudelijk heeft de zaak weinig om het lijf, maar we moeten ons wél verdedigen.’

Naar verwachting volgt eind dit jaar het vonnis.

3. Over Duizend Bommen
Bij de Rechtbank in Amsterdam heeft het Genootschap zélf een zaak aangespannen, de zogenoemde Verklaring voor Recht. Het Genootschap wil duidelijk krijgen wat wél mag – in plaats van incidenteel te horen wat niet mag. Voorzitter Boer:

‘Aan de rechter vragen we feitelijk toestemming voor het uitbrengen van een nieuw nummer van ons tijdschrift Duizend Bommen. We hoopten via een spoedprocedure die duidelijkheid te krijgen. Maar M. wilde niet dat het proces in Amsterdam werd gevoerd en gaf de voorkeur aan het combineren met een andere zaak, de nieuwe bodemprocedure in Den Haag. Om haar gelijk te krijgen, heeft M. een procedure in gang gezet om de zitting in Amsterdam te beletten. Die hebben ze verloren, maar het veroorzaakt weer maanden extra vertraging. De zitting zal waarschijnlijk pas begin 2017 plaatsvinden. Tot die tijd kunnen we geen nieuw magazine uitbrengen.’

Alleen op de wereld

Hergé in Parijs. Let op de portretfoto die fungeert als herkenningsbeeld in het publiciteitscircus van het Grand Palais. Het is een uitsnede van dit origineel:

… en een van de iconische prenten die fotograaf Paul Némerlin in 1956 samen met zijn broer schoot in de Studio’s aan de Louizalaan. Bekendste uit die klassieke reeks is beslist de ‘tafelopname’ met de opwaartse giebel van Fanny.

Deze mag er ook zijn:

Philippe Goddin, die in zijn Lignes de vie bijna een hele pagina wijdt aan het bezoek van de broertjes Némerlin aan de burelen van Hergé, noteert:

Roger Leloup en Baudouin van den Branden zitten op de vloer, Josette bekijkt enkele transparanten, France mengt nauwgezet de kleuren en de grote Bob de Moor brengt de kleine Joseph Loeckx aan het lachen. In het midden van de groep lachen Hergé en Fanny elkaar toe… en het lijkt wel alsof ze alleen op de wereld zijn.

Over de achtergrond van de broertjes Némerlin schrijft Goddin vreemd genoeg niks meer dan dat het ‘beroemde Belgische fotografen’ zijn, ‘gespecialiseerd in mode en publiciteit’.

Het is even zoeken, maar zeker over Paul valt méér op te merken. Hij blijkt een gemeenschappelijke kennis van Hergé en France Ferrari die in de oorlogsjaren goed verdiende met klussen voor door Duitsers gecontroleerde fotoagentschappen. Ook was hij de huisfotograaf van de Waalse fascist en collaborateur Léon Degrelle. Eind 1944 werd Paul Némerlin van zijn bed gelicht en uiteindelijk veroordeeld tot een jaar gevangenisstraf.

Maar… mooie foto’s!

‘Kuifje vermoord!’

De vloek van Lumbago

Ik raapte een krant van de vloer en bevroor in een hoek van vijfenveertig graden. Acute spit (ook wel: lumbago, wat ik overigens een veel mooiere benaming vind: je ruikt er een primitief dispensarium in, met een hint van slechtgewassen missiezuster).

‘Doe iets!’ kermde ik, maar S. wist niet goed wat ze moest doen. ‘Je lijkt wel een passer,’ zei ze, en ze kreeg een slappe lach die aanstekelijk werkte en de pijn nog verergerde.

Enfin, de Grote Kraakvis mocht me kraken! À raison van zestig euro per keer ging er in de voorbije tien dagen drie maal een chiropractor op mijn rug zitten. Eropuit moest ik, veel wandelen, maar tussentijds lag ik voornamelijk op bed, nog te gespannen om rustig te lezen. Ik dacht aan plaatsgenoot Thomas Verbogt die ooit beweerde zijn nervositeit te kunnen beteugelen met een plaatje uit De zaak Zonnebloem, pagina 19:

‘Daar vergeet De Kapitein dat hij hotel Cornavin via een draaideur moet verlaten. Hij heeft dat pas in de gaten wanneer hij de deur woest achter zich dicht wil gooien. Ik kan lang naar die momenten kijken. En daarna kan ik weer veel aan.’*

In de voetsporen van de Amsterdamse schrijver zocht ook ik verlossing. Maar lag het aan mijn eigen verstijving dat ik niet geloven kan in een draaideur die zo gesmeerd loopt dat hij dit kan aanrichten?


*) Uit de verhalenbundel ‘Zo gaan die dingen’ (2004).

De lippendienst van Bianca Castafiore

Jan Bucquoy in het Brusselse veilinghuis Béguinage, met een schilderwerk gebaseerd op zijn nogal lijmerige ‘La vie sexuelle de Tintin’ uit 1993. Het hele zaakje - originele platen en schilderingen - ging dinsdagmiddag onder de hamer.

Let op het ÉTOILE-omslag tegen de wand. Volgens de gelikte catalogus (onder supervisie van Benoît Peeters) het duurste kavel met een richtprijs van € 7.500 – 15.000. Uiteindelijk verkocht voor € 2.200 – een tiende van de totale, onbevredigende veilingopbrengst (€ 22.000 waar gerekend was op minimaal een halve ton).

Intrigerend publiek overigens:

Zouden die bebrilde madam die haar jurkje op haar oorbellen heeft afgestemd en de dame met het hoedje werkelijk hebben meegeboden op de penetratie van Bobbie en de lippendienst van Bianca Castafiore? Of zitten ze daar met samengeknepen billen en een licht gevoel van ongemak? De kavels van Bucquoy waren een tussendoortje in een uitputtende veiling van antieke vazen, juwelen, klassieke schilderijen en braaf serviesgoed.

Dartele apen

December 1956, de Kuifje-familie doet een rondedansje.* Dat Hergé ook Alcazar laat aansluiten, zit me niet heel lekker. De generaal is op dat moment druk met de voorbereidingen van een staatsgreep (lees: Cokes in voorraad), dan ga je beslist niet als een dartele aap staan hupsen omdat het nieuwe jaar eraan komt...

Enfin, het origineel van dit zoete tafereel gaat 19 november onder de Christie’s-hamer in Parijs. Richtprijs € 110.000 – 120.000. Dat is dan exclusief de kalender waarop het aantal sinten bijna niet te tellen is.

Op 22 mei treffen we Saint-Emile, voor een geloofsakkefietje levend verbrand in Noord-Afrika. 22 mei 1957 is ook de dag waarop Georges vijftig wordt. Een halve eeuw oud en stapelverliefd op zijn nieuwe inkleurstertje (22). Aan het eind van het jaar staat zijn relatie met Germaine in de fik en reiken de vlammen meters hoog.


*) Dubbele pagina uit de kersteditie van het Weekblad, 19 december 1956. Het omslag daarvan is nog een tikje zoetsappiger:

Ik knijp er even tussenuit. Eind volgende week verder.

Een onmogelijk verlangen

Andere foto, zelfde kunstwerk: op de voorgrond Hergé, op de achtergrond De Schaduw/L’ombre van Frits Van Den Berghe. De Tekenaar steekt zijn pen op en wijst zo, onbewust, naar de traptreden op het doek.

Waarom hangt iemand die nog maar kort geleden in zijn ergste nachtmerries regelmatig trappen beklom zo’n kunstwerk in zijn studio?

Over Van Den Berghe lezen we dat hij veel interesse had voor psychoanalyse:

De droom, soms met zijn gruwelijke monsters, maar ook de man-vrouwrelatie en de seksuele driften komen daarom vaak terug in het werk dat Van Den Berghe maakte tussen 1925 en 1930.*

Deze gouache maakte hij in 1926:

‘Tafereel van een gesloten huis’ – een duistere reeks van drie gouaches die scènes voorstellen van een gesloten huis (met andere woorden een bordeel). Ze gaan over het verlangen, maar ook over de onmogelijkheid om dit verlangen te bevredigen. Wat rest is de verveling en de schijnbare teleurstelling.*


*) Tekstfragmenten uit een brochure van museum Dhondt-Dhaenens in Deurle.

Naar Parijs !

Rechts: overenthousiaste presentatrice met nieuws over de grote Hergé-expo* in het Grand Palais in Parijs – de Franse televisiekijkers zijn er de voorbije dagen onder bedolven. Midden: affiche uit 1933 voor de speelgoedafdeling van warenhuis À l'innovation – fragment van de grote wand met reclameposters.

Een paar museumzalen verder vinden we twee wanden met het schilderwerk van de Tekenaar. Goed is hier te zien hoe Hergé in zijn werk evolueerde van zwarte mannetjes onder een paraplu naar groene wezens met een zwembandje:

*) De promotievideo geeft tussen de praatjes door een aardig beeld van de inrichting: KLIK!